الحمدولله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه امیرالمؤمنین و الأئمه المعصومین صلوات الله علیهم اجمعین و صلی الله علی محمد   و آل محمد و اللعنه الدائمه علی اعدائهم أجمعین الی قیام یوم الدین .

نصب امام از جانب خدا ی متعال و حاکمیتی که از آن فقیه جامع الشرایط است باعث اصلاح جامعه و با سعّ به نیازهای بشریت تا دامنه قیامت است ؛ بنابراین نبی اکرم (صص) در واقعه غدیر خم انتصاب دوازده امام به امامت را از جانب خدای متعال اعلام کرد تا جامعه مسیر رشد و تکامل خود را طی کند .

با توجه به تأکیداتی که در روایات به موضوع ولایت اشاره شده است اهمیت بررسی این موضوع روشن می شود . و از آنجایی که در جامعه ی امروز ما افرادی هستند که هنوز ولایت و بخصوص ولایت امام علی (ع) را قبول ندارند یا نسبت به آن شک دارند  ، بررسی این موضوع در این تحقیق ضرورت دارد . لذا در این نوشتار سعی شده است تا واقعه ی غدیر و اتفاقات آن را بیان کنیم . با این قرائن روشن ، اگر کسی در مقصود پیامبر اکرم (ص) که همان خلافت و زعامت مسلمین است ، شک کند ة شگفت اورنیست ؟ آنها که تردید می کنند چگونه وجدان خود را قانع می سازند و پاسخ پروردگار را در روز رستاخیز چه خواهند داد؟ هر گاه همه ی مسلمانان فارغ از تعصب ها و پیش داوری ها بررسی تازه ای را روی حدیث غدیر آغاز کنند به نتایج مطلوبی خواهند رسید و سبب اتحاد هر چه بیشتر صفوف مسلمین خواهد شد و جامعه ی اسلامی چهره ی نوینی به خود خواهد گرفت .

                                                 غدیر سند گویای ولایت

تاریخچه ء غدیر :

دور نمای غدیر : مراسم حجه الوداع در ماه آخر سال دهم هجرت به پایان رسید ، مسلمانان اعمال حج را از پیامبر اسلام آموختند و در این هنگام ، پیامبر گرامی تصمیم گرفت مکه را به عزم کوفه ترک گوید ، فرمان حرکت صادر شد ، هنگامی که کاروان به سرزمین « رابغ » ¹ که در سه میلی « جحفه » ² قرار دارد ، رسید ، جبرئیل امین وحی در نتقطه ای به نام غدیر خم فرود آمد . غدیر سرزمینی است که میان مکه و مدینه در نزدیکی جحفه که در حدود 200 کیلومتری مکه واقع شده و چهار راهی است که حجاج سرزمین های مختلف می توانستند در آنجا از هم جدا شوند راهی به سوی مدینه می رود ، در جهت شمال، راهی به سوی عراق می رود ، در جهت شرق ، راهی به سوی مصر می رود ،در طرف غرب ، و راهی به سوی یمن می رود در سمت جنوب .

امروزه این سرزمین ، سرزمین متروکی است ولی روزی شاهد یکی از بزرگترین حوادث تاریخ اسلام بود . و آن روز نصب علی (ع) به جانشینی پیامبر (ص) ( در روز 18 ذی الحجه سال دهم هجری ) می باشد که به دستور خداوند ، پیامبر (ص) مأموریت یافت تا آیه ای که خدا او را خطاب کرده بود ابلاغ کند و این آیه چنین بود :

 1 . را بغ هم اکنون در وسط راه مکه به مدینه است

2 . یکی از میقات های احرام است و در گذشته راه مدینه و مصر و عراق از آنجا منشعب می شد .

3 .  سوره ی مائده آیه ی 67

خطبه ی پیامبر  (ص) در غدیر خم

رسول خدا (ص) قبل از بیان ولایت امیر المؤمنین علی (ع) و معرفی او به عنوان جانشین بعد از خود خطبه ای در این زمینه ایراد نمود که اینک به تفصیل این خطبه پرداخته می شود :

« حمد و ثنا مخصوص خداست ، از او یاری طلبیم و به او ایمان داریم و به او توکل می کنیم ، از بدی ها و اعمال ناشایست خود به او پناه می بریم . خدایی که جز او هادی و راهنمایی نیست ، محمد (ص) بنده و پیامبر اوست .

هان ای مردم ! نزدیک است من دعوت حق را لبیک بگویم و از میان شما بروم ، من مسؤلم و شما نیز مسؤلید .»

سپس فرمودند : « درباره ی من چه فکر می کنید ؟ آیا من وظیفه ی خود را در برابر شما انجام داده ام ؟در این موقع صدای جمعیت به تصدیق خدمات پیامبر (ص) بلند شدند و گفتند : ما گواهی می دهیم تو رسالت خود را انجام داده ای و کوشش نموده ای ، خداوند تو را پاداش نیک دهد .

پیامبر (ص) پیش از بیان جمله ی من کنت مولاه .... این سؤال را مطرح فرمودند : « ألستُ اُولی بکم من انفسکم »؟ آیا من از  خود شما به شما سزاوارتر نیستم ؟ در این جمله پیامبر(ص) لفظ « اولی به نفس » به کاربرده و از همه ی مردم نسبت به اولویّت خود بر انها اقرار گرفته است . پیامبر (ص) در آغاز سخن از مردم سه اصل مهم اسلامی را اقرار گرفت و فرمود : « ألستم تشهدون أن لا إله إلا الله و أن محمداً عبدهُ و رسوله و  أنّ الجنه حقٌو النار حقٌ ؟ آیا شما گواهی نمی دهید که معبودی جز خدای یکتا نیست و محمد (ص) بنده و رسول خداست و بهشت و دوزخ حق است .  

سپس بلافاصله فرمود : «  مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلیٌّ مَولاه  » « هرکس که من مولای او هستم ، علی مولای اوست » .  « اللهم والی من والاه و عادِ من عاداه و اَحِب من اَحَبَّهٌ و أبْغِضْ  من أبْغَضَه و أنصُر من نَصَرَهُ و اُخذُل من خَذَلَه و أدِر ألحقّ مَعَهُ حیثْ دار ». هرکس من سرپرست و مولای او هستم علی مولای اوست . خداوندا : کسانی که علی (ع) را دوست دارند ، دوست بدار . و کسانی که او را دشمن بدارند ، دشمن دار . خدایا آنها که علی (ع) را یاری کنند یاری کن و آنها که دست از یاری او بردارند آنها را از یاری خود محروم ساز .و حق را بر محور وجود او بگردان.¹

1 . . اینترنت. www.deldadeh.blogfa.com / post – 45 . aspx ، اهل بیت (ع) حدیث غدیر سندگویای ولایت

در این لحظه دست علی (ع) را گرفت و آنقدر بالا برد که سفیدی زیربغل هر دو برای مردم نمایان گشت واو را به همه ی مردم معرفی نمود .

1 . علامه شیخ عبدالحسین امینی . الغدیر . تصحیح و نثر مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه . قم 1417ق . ج 1 . ص 371

2 .  اینترنت  . همان

با صراحت باید گفت که واژه ی مولا در این حدیث ، بلکه در غالب موارد یک معنا بیش ندارد و ان « اولیت و شایستگی »  به تعبیر دیگر « سرپرستی » است . که جهت اثبات این مدعا به ذکر گواهان آن می پردازیم .

  گواهان صدق این مدعا               

 گواه اول : گواه صحابه

الف ) در روز واقعه ی تاریخی غدیر ، حَسّان بن ثابت شاعر رسول خدا (ص) با کسب اجازه از پیامبر (ص) برخاست و مضمون کلام پیامبر (ص) را در قالب شعر ریخت این مرد فصیح و بلیغ و آشنا به رموز زبان عرب ، به جای لفظ « مولی » کلمه ی « امام و هادی »  را به کار گرفته و گفت : فقال له : قسم یا علی فأنتی ، رضیتک من بعدی اماماً و هادیاً.¹  پیامبر (ص) به علی فرمود : ای علی برخیز که من تو را بعد از خود به عنوان امام و هادی انتخاب کردم .

چنان که روشن است وی از لفظ مولی که در کلام پیامبر (ص) بود جز مقام امامت و پیشوایی و هدایت و رهبری امت ، چیز دیگری استفاده نکرده است . در حالی که از اصل لغت و فصیحان و عرب محسوب می شود . نه تنها حسّان شاعر بزرگ عرب از لفظ « مولی » این معنی را استفاده نموده است ، بلکه پس از وی سایر شعرای بزرگ اسلامی که بیشتر انان از ادبا و شعرای معروف عرب بودند و برخی نیز از استادان بزرگ این زبان به شمار می ایند از این لفظ همان معنی را فهمیده اند ، که حسّان فهمیده بود یعنی امامت و پیشوایی .

ب) صد و ده تن از راویان حدیث : در اهمیت این رویداد تاریخی همین اندازه کافی است که این واقعه تاریخی را صد و ده تن از صحابه پیامبر (ص) نقل کرده اند .²  البته این جمله به آن معنی است که از ان گروه عظیم ، تنها همین افراد این حادثه را نقل کرده اند ، بلکه منظور این است تنها در کتاب های دانشمندان اهل تسنن ، نام صد و ده تن به چشم می خورد .

1 .  خوارزمی . مقتل الحسین . ج 1 . ص 47 

2 .  اینترنت. www.deldadeh.blogfa.com / post – 45 . aspx ، اهل بیت (ع) حدیث غدیر سندگویای ولایت . 

ج) در قرن دوم اسلامی که عصر تابعان نامیده می شود ، هشتاد و نه تن از آنان به نقل این حدیث پرداخته اند . راویان حدیث غدیر ، در قرن های بعد نیز علما و دانشمندان اهل تسنن می باشند. سیصد و شصت تن از انها این حدیث را در کتاب های خود گردآورده و گروه زیادی به صحت و استواری سند حدیث ، اعتراف نموده اند

   د ) گروهی تنها به نقل این حدیث اکتفا نکرده اند بلکه پیرامون اسناد و مفاد آن مستقلاً کتاب هایی نوشته اند . عجیب اینکه مورخ بزرگ اسلامی ، طبری ، کتابی به نام « الولایه فی طرق حدیث الغدبر » نوشته و این حدیث را از هفتاد و پنج طریق از پیامبر (ص) نقل کرده است .

س ) ابن عقده کوفی ، در رساله « ولایت » این حدیث را از صد و پنج تن نقل کرده است . ابوبکر محمد  بن عمر بغدادی معرف به جمعانی، این حدیث را از بیست و پنج طریق نقل نموده است  .

جدای از همه ی این گواهان چه گواهی روشن تر از این که تشخیص ( عمر و ابوبکر ) و گروه بی شماری از یاران رسول خدا (ص) پس از فرود امدن آن حضرت از منبر ، همگی به علی (ع) تبریک گفتند و موضوع تهنیت تا وقت نماز مغرب ادامه داشت و شیخین از نخستین افرادی بودند که به امام به این عبارت تهنیت گفتند : « هنیاً لک یا علی بن أبی طالب ، أصبحت و أمسیت مولای و مولی کل مؤمن و مؤمنه ¹  » . گوارا باد بر تو یا علی صبح کردی و شام کردی در حالیکه مولای من و مولای هر مرد و زن با ایمان هستی .

ابن اب الحدید چنین آورده است : هنگامی که به علی (ع) خبر رسید که درباره ی مقدم داشتن حضرت ختمی مرتبت او را بر مردم ، و برتری دادن او بر دیگران تردید دارند و بر او تهمت می زنند ، به مردم گفت : شما را به خدا سوگند می دهم هر کس از انان که پیامبر (ص) را به روز غدیر دیده و سخن آن حضرت را شنیده باقی مانده است ، برخیزد و درباره ی آن چه شنیده است توضیح  و گواهی دهد . شش مرد از یاران رسول خدا (ص) از سمت راست و شش مرد لز سمت چپ برخاستند .

1 . الغدیر . ج 1 . ص 283

و گواهی دادند که از رسول خدا (ص) در ان روز در حالی که دست های علی را بلند کرده بود ، شنیده اند که فرموده است : « هر که من مولای اویم ، علی (ع) مولای اوست . پروردگارا دوست بدار هر که او را دوست می دارد . و دشمن بدار هر که او ا دشمن می دارد . یاری رسان هر که او را یاری می رساند .  و زبون ساز هر کسی را که از یاری او خودداری می کند . مهرورزی کن با هر کس که به او مهر بورزد و کینه توزی کن با هر کس که با او کینه توزی کند . ¹  

حافظ ابو نعیم اصفهانی از گفته ی ابوبکر محمد بن احمد با سندی که به یزید بن عمرو بن مورق می رسد چنین آورده که گفته است : در شام بودم عمروبن عبدالعزیز مشغول پرداخت مقرری و پاداش به مردم بود . پیش رفتم و پرسیدم : از کدام قبیله ای ؟ گفتم : از قریشی ام . پرسید از کدام شاخه ی قریش؟ گفتم : از بنی هاشم . گفت از کدام خانواده ی بنی هاشم .: خاموش ماندم . عمر بن عبدالعزیز دوباره پرسید : گفتم من وابسته – برده آزاد کرده – علی هستم . گفت علی کیست  : خاموش ماندم در این هنگام عمر بن عبدالعزیز دست خود را روی سینه ی من نهاد و گفت : به خدا قسم من هم وابسته علی بن ابی طالب هستم که خداوند متعال چهره ی او را همواره گرامی دارد و افزود که تنی چند برای من نقل کرده اند که خود از حضرت رسول (ص) شنیده ام که فرموده است « هر که من مولای اویم . علی مولای اوست .»

عمر بن عبدالعزیز از مزاحم که خزانه دار او بود ، پرسید : به کسانی مانند این چه مقدار پرداخت می شود ؟ پاسخ داد صد یا دویست درهم . عمر بن عبدالعزیز گفت : به سبب ولایت این مرد نسبت به علی ابن ابی طالب پنجاه دینار بپردازید . ²

 احمد بن محمد طحاوی می گوید : حدیث غدیر به صورت اسناد پیوسته به یکدیگر ، از علی (ع) نقل شده است که پیامبر (ص) بر گرد درختی در منطقه ی خم برچینی کشید ... و سپس حدیث غدیر را از آغاز تا پایان نقل کرده و در پایان می گوید : ابو جعفر گفته است اسناد این حدیث صحیح است و هیچ کس نتوانسته است بر هیچ یک از راویان آن خرده بگیرد ، واین سخن رسول خدا (ص) برای علی (ع) در منطقه ی غدیر خم ،‌هنگام بازگشت رسول خدا (ص) از سفر حج گفته شده است ، نه به هنگام بیرون رفتن آن حضرت از مدینه برای انجام حج . ³

1 .  ابن ابی الحدید . شرح نهج البلاغه . تحقیق ابو محمد ابوالفضل ابراهیم . دارالحیاه الکتب العربیه . مصر . ج 1 . ص 209

2 . حافظ ابو نعیم اصفهانی . حلیه الاولیا . ج پنجم . ص 364

3 . فقه بزرگ حنفی . احمد بن محمد طهاوی . مشکل الاثار . ج دوم . صص 307 و 308

    گواه دوم : قرآن

قرآن کریم معتبرترین سند جهت اثبات هر عقیده ی حق و باطل می باشد و از جمله ی عقیده ی حقی که خداوند متعال به اثبات آن در آیات مختلف پرداخته است مسأله ی ولایت پذیری اهل بیت (ع) می باشد که به عنوان نمونه به ذکر مواردی از آن می پردازیم و معنای اولی الامر و مراد از آنها را بیان می کنیم .

 الف ) آیه اولی الامر : « یا ایها الذین آمنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الأمر منکم فأن تنازعتم فی شیءٍ فَرُدُوه الی الله و الرسول إن کنتم تومنون بالله و الیوم الاخر خیر و أحسن تأویلا  ¹  »

ای کسانی که ایمان آوردید ، از خدا و پیغمبر و فرمانروایان به حق خود ، فرمان برید و در هنگام اختلاف و تنازع به خدا و پیامبر مراجعه کنید و کسب تکلیف نمایید . اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید و این روشی نیکوتر و خوش ثمر تر است .

ب )آیه ی ولایت :« انما و لیکم الله ُ و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه ویأتونَ الزکوه و هم  راکعون »

ولی امر و یاور شما تنها خدا و رسول خدا و مؤمنانی هستند که نماز را به پا داشته و فقیران را در حال رکوع زکات می دهند .

آیه ی ولایت در شأن امیرالمؤمنین علی (ع) فرود آمده است ، در این ایه ی شریفه خداوند اظهار عنایت خاصی به امیر المومنین علی (ع) فرموده است . اولاً به کسی که خود و رسولش را به آن وصف نموده او را نیز به همان کسی وصف فرموده است تا همه بدانند هماطور که خداوند صاحب اختیار دین و دنیاست رسول او و وصیّ رسولش نیز منصف به همین صفت است و حاکم آمر و ناهی و واجب الاطاعه است ، و تخلف از فرموده ی او همچون تخلف از فرموده ی خدا و رسول اوست .

1 . سوره ی مائده  . آیه ی59

2 . سوره ی مائده . ایه ی 55

ثانیاً خداوند در بیان عظمت امیرالمؤمنین علی (ع) و در خطاب به او صیغه ی جمع به کار می برد . بنابراین رهبری جامعه ی اسلامی بعد از رحلت رسول خدا (ص) بدست امام علی (ع) سپرده شده است و این منصب ، منصبی الهی است و خداوند ایشان را تعیین فرموده است .¹

اهل بیت علیهم السلام در حقیقت جانشینان پیامبر خانم (ص) هستند ، پیامبری که خود به وحی متصل بود و کتاب و سخنش وحی بود  . همانگونه که خداوند قرآن را با بهترین نور کلام به وسیله ی بهترین و شریفت ترین فرد عالم خلقت  نازل فرمود . باید این کتاب آسمانی را به سمت فردی که وجود و حقیقتش قران است ، بسپارد . قرآن هم در این مورد می فرماید : « قد جاءَکم مِنَ الله ِ نورٌ و کتابٌ مبین »‌²  . همانا از جانب خداوند برای هدایت شما نوری عظیم و کتابی به حقانیت آشکار امده . منظور از نوری که همراه با قرآن فرستاده شده است ، پیغمبر اکرم (ص) و امیرالمؤمنین علی (ع) و ائمه ی معصومین می باشند . ³

ولی متکلمان و مفسران اهل سنت ، به جای تحلیل داخلی آیه به آیات قبلی و بعدی تمسک می کنند و مراد از ولی را در این آیه ، محبت و نصرت عمومی می دانند .

 و نیز مراد از « الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه » را عام می پندارند بنابراین اختصاص به شخص معینی ندارد .

در پاسخ باید گفت : که قرآن کریم در مدت 23 سال به پیامبر (ص) نازل شد و کنار هم قرار گرفتن دسته ای از آیات ، دلیلی بر یکجا نازل شدن آنها نیست ، از دیگر سو اگر گوینده یا نویسنده ای گفتار یا نوشتار خود را قطع کند و به عنوان جمله ی معترضه به موضوع دیگری بپردازد و بعداً این دو گفتار در کنار هم قرار گیرند ، وحدت سیاق ندارند ، و چون در ایه های قبلی و بعدی واژه ی « اولیا » جمع است . ولی در این آیه « ولی » مفرد است ، از این رو این هم سیاق با آیات پسین و پیشین نیست .

1 .  عباس استاد آقایی . اسرار آفرینش اهل بیت (ع) . انتشارت قدس . چاپ دوم . 1381 . قم . ص 43

2 . سوره ی مائده  .  آیه 55

3 . عیاس استاد آقایی . اسرار افرینش . همان

امام صادق (ع) می فرمایند : منظور از ولی شایسته تر و اولی تر به شماست ، یعنی کسانی که نسبت به جان و مال  و امور شما از خودتان سزاوارترند  و منظور  از  « الذین آمنوا » یعنی علی (ع) و امامان از نسل او تا روز قیامت می باشند  . ¹

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: